Ben je student en ben je bang voor een torenhoge studieschuld? Dat is nergens voor nodig. Ik betaal de kosten van je studie. O ja, we spreken wel af dat ik tien procent van al je toekomstige inkomsten krijg.

Je zal als student maar zo’n aanbod krijgen. Het is een idee van James Altucher, een Amerikaanse techbelegger en zelfhulpgoeroe. Een beetje ‘an offer you can’t refuse’, voor jonge mensen die wel willen studeren, maar vrezen dat ze hun studieschuld moeilijk kunnen terugbetalen.

Voor welk probleem is dit een oplossing? Amerikaanse studenten en oud-studenten slepen al anderhalf biljoen dollar aan schulden met zich mee, volgens data van de FED. Dat is zelfs al meer dan de torenhoge autoschulden van Amerikaanse consumenten van 1,1 biljoen dollar en meer dan de creditcardschulden van bijna 1 biljoen dollar. Studeren in de Verenigde Staten is kostbaar en de studiekosten stijgen en stijgen.

Studenten kunnen een studielening krijgen waarvoor de overheid garant staat, maar het afbetalen van een schuld valt niet mee. Bovendien is voor studenten nauwelijks mogelijk om via een faillissement van de schuld af te komen, volgens Altucher. Hij voorziet bovendien dat veel banen verloren gaan door inzet van kunstmatige intelligentie. Heb je geen superrijke ouders en moet je lenen voor de studie, dan kan de schuld een molensteen om je nek worden.

Altucher schetst niet alleen een doemscenario voor studenten, maar ook voor de Amerikaanse overheid in een artikel op Quora. De overheid staat garant voor studieleningen en het is maar de vraag of alle studenten succesvol kunnen zijn. Als studenten geen goede baan krijgen, komen er betalingsproblemen en dat raakt ook de Amerikaanse overheid.

De oplossing van Altucher is simpel. Laat rijke particulieren en organisaties voortaan maar investeren in kansrijke, jonge mensen. Zij financieren dan de studiekosten.

Sympathieke startup-belegging

Volgens Altucher profiteert iedereen. Rijke beleggers hebben er een interessante beleggingsoptie bij. Mensen en organisaties die maatschappelijk verantwoord willen beleggen kunnen zeggen dat ze heel sociaal bezig zijn. Zij helpen toch mensen om zich verder te ontwikkelen? Misschien halen sommige beleggers wel de jackpot. Stel je had Zuckerberg's studie betaald en een zogenaamd human capital contract gesloten. Stel je kreeg een tiende deel van al zijn inkomsten. Je zou nu ontzettend rijk zijn.

Een ander voordeel is dat studenten die anders niet durven te studeren uit angst voor torenhoge schulden, dat met deze aanpak wel doen. Stel je eens voor hoeveel artsen en top-wetenschappers de maatschappij straks extra heeft. Alleen maar winst - toch?

De risico's liggen bij de beleggers en niet meer bij de overheid. Dat is toch ook prettig, zou je kunnen denken. De rijke particulier die belegde in een student die niet presteert, draagt daarvan de consequenties. Wanbetaling drukt niet meer op Amerikaanse overheid. De belegger loopt dus risico, dus ja, daar mag wel wat tegenover staan, vindt Altucher. Hij noemt als vuistregel dat een belegger een tiende van het inkomen van een student zou kunnen krijgen.

Moderne vorm van slavernij

Niet iedereen is blij met de human capital contracten, de beleggingen in menselijk kapitaal. Volgens critici verkoopt een student met zo'n contract zijn of haar leven. Als je jaar in jaar uit moet blijven betalen ben je erg afhankelijk van de belegger. Sommigen spreken, misschien zwaar aangezet, van 'moderne slavernij'.

Toch is het plan is niet helemaal nieuw. In 1945 schreef econoom Milton Friedman in het boek Income from Independent Professional Practice al over het idee mensen een 'aandeel in jezelf' aan te bieden.

Dat idee bleef hangen, want rond 2001 werd de website MyRichUncle.com opgericht. Die liep helemaal voor de muziek uit, in een tijd dat online leenplatforms helemaal nieuw waren. Van de 'rijke oom'-belegger zou je ook geld voor je studie kunnen krijgen.

En in 2013 was er al een plan dat een student 20.000 dollar kon krijgen voor één procent van zijn of haar toekomstige inkomen. Het was een soort crowdfunding-platform. Dat is geen groot succes geworden.

In Amerika was er ook een soortgelijk plan voor talentvolle sporters. De onderneming Fantex bood de mogelijkheid te beleggen in inkomsten van sporters. Volgens critici was dit ook zeer risicovol. Hoe kun je inschatten of iemand een groot talent is? En wat als iemand een forse blessure krijgt, of in een dopingschandaal verwikkeld raakt. Dan kan in één klap je investering weg zijn. Maar aan de andere kant, stel je had voetballers Messi of Mbappé een human capital contract kunnen aanbieden, dan zag het er nu vrolijk uit.

Bijzonder advies van Altucher

"Skip college, it's a rip off", zegt Altucher graag. Hij ziet studeren als een onnodige en veel te dure activiteit. Hij denkt dat mensen te veel waarde hechten aan een paar jaar in de collegebanken.

Als techbelegger spreekt hij in Sillicon Valley veel mensen die niet studeerden of voortijdig van de universiteit of de highschool gingen. Er zijn genoeg voorbeelden van talenten die er zonder studie kwamen, denkt Altucher. Maar als je dan tóch gaat studeren, leen dan liever niet, maar laat anderen maar in je beleggen, is zijn devies.